Leo Polakprijs voor filosofiescriptie van Joël Vos 'Wie is de migrant nu echt?' Joël Vos heeft de Leo Polakprijs gewonnen voor zijn scriptie 'Migratie als grenssituatie. Niet-meer en nog-niet.' De begrippen uit de ondertitel moeten volgens hem helpen migrant te begrijpen. 'Het thema van migranten speelt in allebei mijn studies een rol', zegt Joël Vos, die in 2004 cum laude afstudeerde in de psychologie, en een jaar later zijn studie wijsbegeerte bekroond zag worden met een tweede cum laude-bul. 'Verschillende interesses van mij komen daar in samen: die voor andere culturen en die naar hoe levensingrijpende gebeurtenissen invloed hebben op mensen.' Inmiddels is Vos al anderhalf jaar in het Leids Universitair Medisch Centrum bezig aan een promotieonderzoek naar de psychologische impact van DNA-uitslagen bij kanker, maar migrantenkwesties blijven hem ook bezighouden. Zeker nu de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht hem de jaarlijkse Leo Polakprijs toekende, voor zijn wijsbegeertescriptie. 'Voor psychologie deed ik stage bij psychomedisch centrum Parnassia, waar ik mooie ervaringen opdeed met migrantenhulpverlening. Ik zag dat het in de praktijk moeilijk bleek om recht te doen aan wie zij werkelijk zijn. Ze krijgen etiketten opgeplakt. Migranten hebben überhaupt al het gevoel veel etiketten opgeplakt te krijgen. Niemand stelt de vraag: wie ben jij echt? Daar is geen ruimte of tijd voor. Terwijl dat een heel normale en menselijke vraag is.' Daarom interviewde hij vijfentwintig Turken en Marokkanen. 'Ik wilde vragen stellen die verdergaan dan de psychologie, namelijk over hoe hun leven en identiteit waren veranderd. Het is een ingrijpende gebeurtenis, zei de meerderheid, ingrijpender dan het overlijden van een familielid.' Vos ontdekte dat migranten de neiging hebben om of we krampachtig aan de oude cultuur vast te houden, of we de oude en nieuwe identiteiten combineren. Toch bleven er nog vragen liggen, die buiten de psychologie vielen maar waar hij zich bij wijsbegeerte op kon uitleven. 'Die beginvraag naar wie de migrant is werd niet duidelijk.' Die vraag leidde tot de nu bekroonde scriptie, die Vos typeert als 'een zoektocht naar het fenomeen van het migrant-zijn en naar een manier waarop wij recht kunnen doen aan wie de migrant is'. Is dat gelukt? 'Ik denk wel dat ik een manier heb gevonden waarop je daar meer zicht op kunt krijgen. Ik ontdekte dat het fenomeen van verandering bij alle benaderingen aan bod komt. Dat ging ik uitwerken. Hoe is het om een persoon in verandering te zijn?' Volgens Vos wordt verandering fundamenteel gekenmerkt door die twee parallelle processen: 'niet meer' en 'nog niet'. 'Een migrant probeert zijn oude leven voort te zetten maar dat botst. Dat kan niet meer. Tegelijkertijd voelt hij hoe nieuw en vol mogelijkheden zijn nieuwe leven in Nederland nog is. Dit confronteert hem met zijn verantwoordelijkheid om zelf iets van zijn leven te moeten maken.' Hoe de migrant zich staande houdt, hangt af van hoe hij die twee begrippen invult. 'Migranten kunnen het "niet meer" bijvoorbeeld ontkennen. Dat is invoelbaar en daar mag best me er begrip voor komen.' Vos pleit daarom voor voldoende houvast aan hun verleden en traditie, zoals meer moskeeën. 'Dat verleden is er niet meer, en de migranten moeten hun leven zelf nieuwe vorm geven. Daarbij is het de kunst om voeding te houden met de wortels naar het land van herkomst en tegelijkertijd de vleugels te hebben om in Nederland iets van hun leven te maken.' Red.: Voor het directe probleem van dit stuk met Algemene semantiek, zie elders 
. Hier een paar opvallende andere:'Vos ontdekte dat migranten de neiging hebben om of we krampachtig aan de oude cultuur vast te houden, of we de oude en nieuwe identiteiten combineren.' Algemener: Iets kan hetzelfde blijven of veranderen. Geweldig, zo'n ontdekking. Typisch iets voor filosofen: door te lang doordenken vergeten dat het ook simpel kan zijn. 'Volgens Vos wordt verandering fundamenteel gekenmerkt door die twee parallelle processen: 'niet meer' en 'nog niet'.' Algemener: als iets verandert blijft het niet hetzelfde, en wordt het iets anders. Nog spannender, dus. ''Migranten kunnen het "niet meer" bijvoorbeeld ontkennen. Dat is invoelbaar en daar mag best me er begrip voor komen.' Vos pleit daarom voor voldoende houvast aan hun verleden en traditie, zoals meer moskeeën.' Oftewel: immigranten hebben moeite met veranderen, dus is het beter dat ze minder veranderen. Een zuiver geval van non sequitur: het gestelde volgt niet uit de gegevens, in dit geval: uit het feit dat de mens moeite heeft met iets, zegt niets of het beter of slechter zijn van dat iets. Tegenvoorbeeld voor Vos: alles wat je leert kost moeite. |